کولونوسکوپی روشی است که یک معاینه کننده (معمولاً متخصص گوارش) را قادر می سازد داخل روده بزرگ را ارزیابی کند. کولونوسکوپی یک لوله چهار پا و انعطاف پذیر با ضخامت انگشت با دوربین و منبع نوری در نوک آن است. نوک کولونوسکوپ به مقعد وارد شده و سپس به آرامی و تحت کنترل بینایی، داخل روده و از طریق روده بزرگ معمولاً تا سکوم، که قسمت اول روده بزرگ است، پیش می رود. معمولاً امکان ورود و بررسی چند اینچ آخر روده کوچک (ایلئوم ترمینال) نیز وجود دارد.
چرا کولونوسکوپی انجام می شود؟
کولونوسکوپی به دلایل مختلفی ممکن است انجام شود. اکثریت قریب به اتفاق کلونوسکوپی ها به عنوان بخشی از برنامه های غربالگری برای تشخیص سرطان روده بزرگ و تشخیص انواع تومورهای روده انجام می شوند. هنگامی که به دلایل دیگر انجام شود، اغلب برای بررسی علت خون در مدفوع، درد شکم، اسهال، تغییر در عادت روده یا ناهنجاری موجود در اشعه X و یا توموگرافی محوری رایانه ای (CT) انجام می شود.
ممکن است به افراد با سابقه قبلی پولیپ یا سرطان روده بزرگ و افراد خاص با سابقه خانوادگی برخی از انواع سرطانهای غیر کولون یا مشکلات کولون که ممکن است با سرطان روده بزرگ ارتباط داشته باشد (مانند پولیپ های کولون) ممکن است توصیه شود که کولونوسکوپی های دوره ای داشته باشند. زیرا خطرات برای پولیپ یا سرطان روده بزرگ بیشتر است.
این که هر چند وقت یکبار باید کولونوسکوپی انجام شود، بستگی به میزان خطر ابتلا به سرطان و ناهنجاری های موجود در کلونوسکوپی های قبلی دارد. یک توصیه بسیار مورد قبول این است که حتی افراد سالم در معرض خطر طبیعی سرطان روده بزرگ نیز باید در سن 50 سالگی و هر 10 سال پس از آن به منظور تشخیص پولیپهای کولون قبل از سرطانی، تحت عمل کولونوسکوپی قرار گیرند.
نحوه آماده شدن برای كولونوسكوپی
برای آمادگی قبل از کولونوسکوپی شما باید 24 تا 72 ساعت قبل از عمل رژیم غذایی سبک داشته باشید. رژیم غذایی معمول روده شامل موارد زیر است:
- غذای آبکی مانند سوپ
- ژلاتین
- قهوه ساده یا چای
- آب میوه بدون پالپ
- نوشیدنی های ورزشی
مطمئن شوید که مایعات حاوی رنگ قرمز یا بنفش نخورید زیرا آنها می توانند روده بزرگ شما را تغییر دهند. درمورد داروهای مصرفی از جمله داروهای بدون نسخه یا مکمل ها با پزشک خود مشورت کنید. اگر آنها می توانند بر کولونوسکوپی شما اثر بگذارند، پزشک ممکن است به شما بگوید که مصرف آنها را متوقف کنید. اینها ممکن است شامل رقیق کننده خون، ویتامین های حاوی آهن و داروهای خاص دیابت باشد. پزشک ممکن است برای شما ملین تجویز کند تا قبل از قرار ملاقات آن را مصرف نمایید.
نحوه انجام كولونوسكوپی
درست قبل از کولونوسکوپی، لباس مخصوص بیمارستان به تن می کنید. بیشتر افراد، معمولاً به خاطر قرص و داروی آرامش بخشی که مصرف می کنند، خیلی آرام به نظر می آیند. در حین انجام کولونوسکوپی، ممکن است پزشک شما را با زانوهای نزدیک سینه خود قرار دهد تا لوله کولونوسکپی با زاویه ای بهتر به روده بزرگ شما وارد شود.
متخصص گوارش یک لوله سبک و منعطف به نام کولونوسکوپی را داخل مقعد شما هدایت می کند. به آرامی و به نرمی، و آن را از طریق روده و روده بزرگ هدایت می کند. دوربینی که در انتهای کلونوسکوپ قرار دارد، تصاویر را به مانیتوری منتقل می کند که پزشک شما در حال تماشای آن است. پس از قرار گرفتن دامنه، پزشک با استفاده از گاز دی اکسید کربن روده بزرگ شما را باد می کند. این اقدام دید بهتری به آنها می بخشد.
پزشک ممکن است در طی این روش پولیپ یا یک نمونه از بافت را برای انجام بیوپسی بردارد. شما در طول کولونوسکوپی خود بیدار خواهید بود، بنابراین پزشک شما قادر خواهد بود به شما بگوید چه اتفاقی می افتد. کل این پروسه حدود 40 دقیقه تا یک ساعت طول می کشد.
بعد از کولونوسکوپی
بعد از اتمام کولونوسکوپی، حدوداً یک ساعت صبر خواهید کرد تا بدن شما کاملا آرام شود. به شما توصیه می شود تا 24 ساعت آینده رانندگی نکنید، تا اینکه اثرات آن از بین برود. علاوه بر این، احتمالاً مقداری از گازهایی که پزشک در روده بزرگ شما قرار داده است، گاز و نفخ خواهید داشت. این زمان را برای خارج شدن از سیستم خود اختصاص دهید.
همچنین، مقدار کمی خون در مدفوع شما بعد از انجام کولونوسکوپی طبیعی است. اگر پزشک در حین انجام بیوپسی، بافت یا پولیپ را جدا کند، آنها را برای بررسی به آزمایشگاه می فرستند. متخصص گوارش نتایج را در صورت آماده شدن به شما می گوید، که به طور معمول چند روز طول خواهد کشید.
سوالات متداول کولونوسکوپی
1-آیا کولونوسکوپی نیاز به بیهوشی دارد؟
طبق قوانین وزارت بهداشت برای انجام عمل کولونوسکوپی نیازی به بیهوشی نیست و با بی حسی موضعی یا تزریق آرامبخش انجام می شود. اما در مواقعی که بیمار حساسیت زیادی دارد و ترجیح می دهید که این عمل با بیهوشی انجام شود می تواند این مورد را با متخصص معالج درمیان بگذارد و از ایشان بخواهد این عمل در کلینیکی انجام شود که امکان بیهوشی وجود داشته باشد.
2-عوارض کولونوسکپی چیست؟
ممکن است بعد از کولونوسکپی احساس درد و نفخ در ناحیه شکم داشته باشید. همچنین بعد از اولین دفع مدفوع ممکن است چند قطره خون مشاهده کنید. در صورت مشاهده خونریزی زیاد به متخصص معالج خود اطلاع دهید.
3-آیا کولونوسکپی خطرناک است؟
کولونوسکپی به خودی خود خطرناک نیست و روش بسیار مناسبی برای تشخیص فوری بسیاری از سرطان های روده می باشد. اما اگر بیمار شرایط انجام این عمل را نداشته باشد می تواند به بافت روده بیمار آسیب وارد شود. برای مثال کولونوسکپی برای افراد بالای 75 سال خطرناک است و بهتر است انجام نشود.