ایسکمی روده جزء مشکلات جدی دستگاه گوارش است که در صورت عدم درمان به موقع منجر به آسیب جدی به روده و حتی مرگ بیمار می گردد. به طور کلی در ایسکمی روده جریان طبیعی خونرسانی به روده دچار مشکل می گردد که نکروز بافتی (مرگ بافتی) را در پی دارد. ما در این مطلب به زوایای مختلف ایسکمی روده مانند انواع، علائم و راه های درمانی آن می پردازیم.
ایسکمی روده چیست؟
در یک تعریف ساده، ایسکمی روده به کاهش 75 درصدی جریان خون به سمت روده گفته می شود که بیش از 12 ساعت ادامه داشته باشد. کاهش جریان خون، اکسیژن رسانی و تغذیه بافت روده را با مشکل جدی مواجه می کند و در صورت ادامه منجر به مرگ سلولی گسترده بافت روده می گردد.
عوارض ایسکمی روده
در صورت عدم درمان به موقع ایسکمی روده (در عرض یک تا چند روز)، ممکن است روده دچار خونریزی گردد و حتی سوراخ شود (ایسکمی حاد). با گذشت زمان عفونت باکتریایی در بدن بیمار پخش می گردد و فرد دچار قانقاریا می شود. به طور کلی ایسکمی روده می تواند آسیب های دائمی به دستگاه گوارش وارد نماید.
انواع ایسکمی روده
از لحاظ ناحیه تحت تاثیر ایسکمی روده به ایسکمی مزانتریک (روده کوچک) و ایسکمی کولون (روده بزرگ) تقسیم بندی می شود. اما از نقطه نظر نحوه بروز علائم و روند بیماری به ایسکمی حاد و ایسکمی مزمن تقسیم می گردد.
علائم ایسکمی روده
علائمی که در ایسکمی روده ایجاد می شوند می توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند. همچنین علائم ایسکمی روده مزمن متفاوت از نوع حاد است. داشتن سابقه جراحی آئورت، بیماری های مربوط به شریان های محیطی، همودیالیز، مصرف داروهای منقبض کننده عروق، شرایط ترومبوتیک اکتسابی یا ارثی، هیپوولمی و برخی عفونت ها علاوه بر علائم زیر تشخیص را به سمت ایسکمی روده سوق می دهند.
علائم ایسکمی حاد روده غالبا به یکباره و به صورت شدید ظاهر شده و شامل موارد زیر می گردند:
- مدفوع خونی
- بروز درد شکم به صورت ناگهانی (درد خفیف، متوسط یا شدید)
- نیاز به اجابت مزاج به صورت مکرر و شدید
- بروز حالت تهوع و استفراغ
علائم ایسکمی مزمن روده به تدریج ظاهر شده و شامل موارد زیر می شوند:
- نفخ
- تهوع و استفراغ
- اسهال
- از دست دادن وزن
- ایجاد درد شکم و ناراحتی بعد از خوردن هر وعده غذا
- درد شکمی که به تدریج بدتر می شود.
در مجموع بروز درد شکم شایع ترین نشانه ایسکمی روده هم در نوع حاد و هم مزمن است. ایسکمی حاد کولون (روده بزرگ) غالبا در افراد بالای 60 سال رخ می دهد و همراه با درد خفیف شکم، حساسیت، خونریزی مقعدی یا اسهال خونی است.
ممکن است بیمار با مشاهده خون در مدفوع به وجود این بیماری مشکوک شود. اما وجود خون در مدفوع می تواند علل مختلفی داشته باشد. به خصوص وجود خون قرمز روشن می تواند نشانه شقاق یا هموروئید باشد که با مصرف دارو یا استفاده از لیزرهای پیشرفته قابل درمان است.
علت ایسکمی روده
در ایسکمی روده مسیر یک یا چند رگ خونی تغذیه کننده روده به یکباره (ایسکمی حاد) و یا به تدریج (ایسکمی مزمن) گرفته می شود. این انسداد می تواند مربوط به ایجاد لخته خونی یا در اثر شرایط مربوط به چربی خون و وزن بالا باشد. البته ایسکمی غیر انسدادی نیز وجود دارد که در افراد مبتلا به افت فشار خون، هیپوولمی، آریتمی قلبی و نارسایی قلبی دیده می شود.
درمان ایسکمی روده
ایسکمی روده مرگ و میر بالایی دارد و باید به صورت اورژانسی درمان گردد. بنا به وضعیت بیمار درمان غالبا شامل تزریق خون، استفاده از آنتی بیوتیک های وسیع الطیف (جلوگیری و کنترل عفونت)، رفع فشار موجود در دستگاه گوارش، اصلاح ناهنجاری های اسید/باز و تزریق مایعات است. همچنین بیمار برای عمل جراحی و اندوواسکولار مورد بررسی و آماده سازی قرار می گیرد.
اندوواسکولار
اندوواسکولار به صورت های مختلف می تواند انجام شود. این روش نسبت به جراحی کلاسیک، درمانی کم تهاجمی محسوب می گردد. در این روش با یک برش کوچک و وارد کردن کاتتر سعی می شود مسیر مسدود شده رگ خونی باز شود.
جراحی ایسکمی
برداشتن آن قسمت از روده که دچار نکروز و آسیب شدید شده است در روند بازیابی و احیای بیمار حیاتی است. البته همه بیماران نیاز به جراحی ندارند. پزشک معالج قبل از اقدام به جراحی با آزمایشات مختلف مانند رادیوگرافی و بررسی شرایط بالینی بیمار تصمیم به انجام یا عدم انجام جراحی می گیرد.