قبل از اینکه به شرح بیماریهای کف لگن بپردازیم، مروری بر معرفی این ناحیه از بدن خواهیم داشت. در کف لگن برای زنان، عضلات، رباطها و بافت پیوندی وجود دارند که اندامهایی نظیر شکم، مثانه، رحم، واژن و رکتوم را حفاظت می کنند. در مردان نیز در ناحیهی کف لگن، عضلات ، بافتها و اعصاب چنین عملکردی دارند. در صورتی که دچار گرفتگی یا ضعف شوند و یا عملکرد به موقع نداشته باشند، انواع بیماری ها نظیر بی اختیاری در ادرار، یبوست و… می توانند رخ دهد.
قرارگیری عضلات کف لگن
از آنجایی که برخی بیماریهای کف لگن این عضلات را درگیر میسازند، بهتر است در مورد مکان قرارگیری آنها بدانیم. عضلات کف لگن شبیه یک ترامپولین از جلو به استخوان شرمگاهی و از پشت به دنبالچه، و هم چنین از طریق یک استخوان نشیمنگاهی از یک سمت به استخوان نشیمنگاهی دیگر در روبروی آن متصل می شوند.
وظایف عضلات کف لگن
- حمایت از اندامهای داخل کف لگن
- کنترل ادرار و مدفوع
- فعالیت جنسی
- حمایت از جنین
- همراه با عضلات ناحیهی شکم و کمر، به ثبات کمر کمک می کنند.
طبیعی است که بیماریهای کف لگن سبب اختلال در عملکرد و وظایف عضلات این ناحیه خواهند شد.
عوامل ایجاد کنندهی بیماریهای کف لگن و اختلال عضلات این ناحیه
- زایمان
- چاقی
- زور زدن زیاد موقع یبوست
- فشار روحی و استرس عاطفی
- سرفهی مزمن
- ورزش شدید
- سن بالا
- بیماریهای عصبی
- عوامل ژنتیکی
- سیگار کشیدن
- رژیم غذایی نامناسب
همانطور که مشاهده کردیم یکسری عوامل سبب بیماریهای کف لگن می شوند که از مهمترین آنها می توان به بیماری های:
بی اختیاری ادراری
بی اختیاری در دفع مدفوع
تورم واژن
افتادگی احشاء لگن
همورئید و شقاق یا همان بواسیر و فیشر
فیستول مقعد و انواع دیگر فیستول
آبسه مقعد و انواع دیگر آبسه مقعد
میزان شیوع بیماریهای کف لگن در زنان:
- زنان 20 تا 39 سال، 10%
- زنان 40 تا 59 سال، 27%
- زنان 60 تا 79 سال، 37%
- تقریبا نیمی از زنان 80 سال به بالا
راههای تشخیص بیماریهای کف لگن
تمام لگن و رکتوم، بصورت ایستاده یا خوابیده به پشت در بیمار معاینه می شود، یا حتی برای تشخیص ممکن است از بیمار بخواهند تا در حین بررسی، سرفه کند، تا وجود نشتی که در اثر فشار به لگن ایجاد می گردد را ببینند.
تقویت عضلات کف لگن
جهت تقویت عضلات این ناحیه، نکتهی مهم، تمایز آنها از عضلات دیگر این ناحیه مثل ران و باسن است، لذا حتما باید زیر نظر فیزیوتراپیست انجام شوند که این کار را از طریق تمرین درمانی و بایوفیدبک تراپی انجام میدهند. همچین برای جلوگیری از ابتلا به بیماری های کف لگن و تقویت عضلات کف لگن می توانید تمرینات کگل را در منزل انجام دهید. دقت کنید این ورزش برای بیماران مبتلا به شقاق و بیمارانی که به هر دلیل دچار اسپاسم و گرفتگی عضلانی در ناحیه مقعد و کف لگن می باشند ممنوع است و بیماری را تشدید می کند.
درمان غیر از جراحی بیماری های کف لگن
- تغییر شیوهی زندگی: منظور از این روش این است که اگر فردی بی اختیاری ادراری دارد، مصرف مایعات و خوراکی های مدر (ادرارآور) را محدود کند، مخصوصا اگر حاوی کافئین باشد. یا اگر فردی دچار یبوست هست به دلیل فشاری که هنگام دفع به عضلات این ناحیه وارد میگردد، مصرف فیبر را در رژیم غذایی افزایش دهد.
- تمرین دادن مثانه: در این روش بیمار تلاش میکند تا در فاصله زمانی های معینی ادرار کنند و در خارج از این ساعات از توالت رفتن اجتناب کنند. این روش در درمان و کنترل بیماری همورئید و یبوست نیز کاربرد دارد.
- کاهش وزن: از آنجایی که چاقی یکی از عوامل ایجاد کنندهی بیماریهای کف لگن است، لذا کاهش وزن کمک شایانی به بهبود آن می کند.
- ورزش کِگِل (Kegel): این تمرین سبب میشود تا عضلاتی که در کف لگن قرار دارند و از واژن، مجرای ادراری، رکتوم و… حمایت میکنند، تقویت شوند. انجام این ورزش بدین صورت است که حدود 10 ثانیه، عضلاتی که جلوی ادرار را میگیرند منقبض کرده و به آرامی رها میکنید. این حرکت را باید روزی 50 بار و به مدت 6-4 بار در هفته انجام دهید.
پساری واژن (Vaginal Pessary): وسیله ای که داخل واژن قرار میدهند تا به حمایت از اندام های داخل ناحیهی لگن کمک کند. نوع پساری بسته به تشخیص پزشک است.