فیستول مقعدی در کودکان و نوزادان جزء بیماری های مهمی است که قابلیت بدتر شدن را (در صورت عدم درمان) دارد. بنابراین باید به موقع تشخیص داده شود و تحت درمان قرار گیرد. ما در این مقاله ابتدا به دلایل بروز این مشکل می‌پردازیم و سپس گزینه‌های درمانی موجود را بررسی می‌کنیم. درضمن این بیماری در کودکان و نوزادان بسیار نادر است. بنابراین به محض مشاهده هر نوع علائمی به وجود فیستول شک نکنید و برای تشخیص قطعی به یک متخصص جراحی نوزادان مراجعه کنید.
فیستول مقعدی کودکان و نوزادان چیست؟
فیستول مقعدی به کانال هایی گفته می شود که در اطراف مقعد ایجاد می شوند و به اندازه ای طولانی هستند که بیرون و داخل مقعد را به هم وصل می کنند.
علت بروز فیستول مقعدی در کودکان و نوزادان
علل مختلفی برای ایجاد فیستول مقعدی در کودکان و نوزادان بیان شده است که مهمترین علت بروز فیستول مقعدی شامل موارد زیر می شود:
اختلالات هورمونی
اختلالات هورمونی از جمله دلایل بروز فیستول مقعدی در نوزادان است. شواهد نشان می دهند که عدم تعادل هورمونی مادر و جنین موجب تحریک هیپرپلازی غیر طبیعی و ترشحات غدد سباسه در ناحیه اطراف مقعد جنین می‌گردد که در نهایت می تواند منجر به فیستول مقعدی شود.
التهاب روده
حدود 10 درصد از کودکان و نوزادان مبتلا به فیستول مقعدی سابقه التهاب مزمن روده (بیماری کرون) دارند.
ضعف سیستم ایمنی
تضعیف شدن سیستم ایمنی از دلایل مهم بروز فیستول مقعدی در کودکان و نوزادان است. به طور کلی تا حدود 6 ماهگی بخشی از سیستم ایمنی نوزاد وابسته به شیر مادر می باشد و هنوز به صورت کامل شکل نگرفته است. به علاوه تولید هورمون تستوسترون در نوزادان پسر سیستم ایمنی را بیشتر سرکوب می‌کند. به همین دلیل بروز فیستول مقعدی در نوزادان پسر بسیار بیشتر از نوزادان دختر است. بیشتر فیستول های نوزادی قبل از 6 ماهگی شکل می گیرند.
بروز اسهال و مراقبت نادرست
بیش از 70 درصد از نوزادان مبتلا به فیستول مقعدی سابقه اسهال دارند. پاک کردن مکرر مقعد به همراه استفاده از پوشک نامناسب باعث تحریک و آسیب مخاط رکتوم می شود که زمینه ایجاد عفونت و آبسه مقعدی را فراهم می نماید. این وضعیت در نهایت می تواند موجب فیستول مقعدی در نوزادان گردد.
تروما، نوتروپنی، تومورهای بدخیم، سل، ادم چرکی، اجسام خارجی، کیست های پوستی و غیره از دیگر دلایل بروز فیستول مقعدی در کودکان و نوزادان است.
علائم فیستول مقعدی در کودکان
در مقایسه با بزرگسالان، فیستول مقعدی در نوزادان غالبا از نوع فیستول ساده است و شامل یک یا دو فیستول می‌گردد. مهمترین علائم فیستول مقعدی در کودکان شامل موارد زیر می شود:
- وجود توده بافتی سفت در اطراف مقعد (ممکن است چرکی باشد).
- خارش مقعد
- دفع چرک
- مدفوع خونی
- درد (با راه رفتن یا نشستن بدتر می‌شود)
- حساس شدن پوست اطراف مقعد
درمان فیستول مقعدی در کودکان و نوزادان
فیستول مقعدی در کودکان و نوزادان باید تحت درمان پزشکی قرار گیرد چون به صورت خود به خود بهبود نمی یابد. هرچند که در برخی منابع ذکر شده که در کودکان زیر یک سال امکان درمان فیستول بدون جراحی امکانپذیر است. اینکه پزشک از چه روش درمانی استفاده نماید بستگی به نوع فیستول و مکان دقیق بروز آن دارد. در کل دو رویکرد برای درمان فیستول مقعدی وجود دارد:
درمان غیر تهاجمی فیستول مقعدی کودکان
درمان غیر تهاجمی فیستول مقعدی در کودکان شامل تنظیم رژیم غذایی با نوشیدن مایعات بیشتر، ورزش، مصرف غذاهای فیبری، تجویز آنتی بیوتیک و لیزر کم توان است. درمان های غیر تهاجمی غالبا در کنار روش های جراحی که روشی تهاجمی است به کار گرفته می شود.
محققین معتقدند که کودکان زیر یک سال نیازی به جراحی ندارند و با درمان های محافظه کارانه بهبود می یابند. در این صورت نوزاد دچار عوارض احتمالی بعد از جراحی فیستول نمی شود.
مدیریت بهداشتی، استحمام منظم طفل، رفع آبسه، استفاده موضعی از پمادهای آنتی بیوتیک و یا پمادهایی مانند پماد مرکب پلی میکسین B می توانند در روش های درمان غیر تهاجمی فیستول نوزادان زیر یک سال موثر باشد. آمار درمان با این روش در یک دوره 23 روزه به 87.3% می رسد.
علاوه بر این روش درمانی فیستول نوزادان، Kubota و همکاران از اسپری فاکتور رشد فیبروبلاست پایه برای درمان فیستول مقعدی استفاده کردند. در این روش آبسه و فیستول مقعد در نوزادان، سیتوکین ترمیم شد. همچین بافت های آسیب دیده بازسازی شدند. (مانند بافت گرانولاسیون و آنژیوژنز) و بهبودی حاصل شد.
آنتی بیوتیک برای درمان فیستول مقعدی کودکان و نوزادان
درباره مصرف آنتی بیوتیک ها هنوز توافقی در میان تحقیقات و متخصصین وجود ندارد. برخی از مطالعات بر اهمیت استفاده از آنتی بیوتیک تاکید کرده اند و استدلال می کنند که آنتی بیوتیک ها می توانند دوره بیماری را کوتاه می کند و عود فیستول را کاهش می دهد.
با این حال، مطالعات دیگری نشان می دهند که آنتی بیوتیک ها کمترین تأثیر را در درمان فیستول مقعدی نوزادان دارند. حتی در برخی تحقیقات ذکر شده که ممکن است مصرف آنتی بیوتیک فیستول را تشدید کند.
هیچ دستورالعمل یکسانی برای استفاده بالینی از آنتی بیوتیک ها وجود ندارد. با این حال، برخی از مطالعات نشان می دهد که فلور روده ارتباطی با بروز یا عود آبسه و فیستول مقعدی ندارد.
آنتی بیوتیک هایی که در حال حاضر برای فیستول مقعدی کودکان و نوزادان استفاده می شوند، عمدتاً عبارتند از
مهار کننده های بتالاکتام/بتالاکتاماس (β-lactam/β-lactamase) و میترونیدازول ها (nitroimidazoles)
استفاده از آنتی بیوتیک ها بدون نسخه و نامنظم احتمالا منجر به تولید باکتری های مقاوم به دارو مانند K. pneumoniae با مقاومت بالا به آمپی سیلین و فورانتوئین می شود.
جراحی فیستول مقعدی در کودکان و نوزادان
جراحی موثرترین راه درمان فیستول مقعدی است که البته در برخی موارد موجب عوارض جدی مانند بی اختیاری می گردد. این خطر در مورد افراد کم سن و سال بسیار بیشتر است. تکنیک جراحی فیستول مقعدی که به کار می رود بستگی به نوع و شدت فیستول دارد.
انواع جراحی فیستول مقعدی در کودکان و نوزادان شامل:
- درناژ و تخلیه سرپایی
- ستون تراپی
- فیستولوتومی
- پرکردن فیستول با درمان بیولوژیک
- درمان و جراحی با کمک مانیتور و الکتروکواگولاسیون
لیزر فیستول مقعدی در کودکان
در حال حاضر لیزر فیستول مقعدی مناسب ترین روش درمانی برای این بیماری در کودکان و نوزادان است. با لیزر می‌توان کانال فیستول را بست بدون این که خطر جدی (مانند بی‌اختیاری) بیمار را تهدید نماید. با این وجود لیزر در برخی موارد به اندازه تکنیک های جراحی موثر نیست ولی با توجه به وضعیت جسمی نوزادان و کودکان می‌تواند بهترین گزینه باشد.
منبع این مقاله: https://sci-hub.se/10.1177/0003134820954829