انسداد روده یکی از شرایط اضطراری دستگاه گوارش است که باید تحت درمان پزشکی قرار گیرد. عوامل مختلفی در ایجاد این وضعیت دخیل هستند که معمولا از فردی به فرد دیگر متفاوت است. انسداد روده می تواند به صورت جزئی یا کامل اتفاق افتد. انسداد کامل یک وضعیت اورژانسی محسوب می گردد و نیاز به درمان فوری دارد. ما در ادامه سعی می کنیم به جهات مختلف این بیماری مانند علائم، مهمترین عوامل ایجاد کننده و راه های درمانی بپردازیم.
انسداد روده چیست؟
اگر عاملی مانع حرکت طبیعی مواد غذایی داخل روده به سمت جلو شود انسداد روده شکل می گیرد. در حالت طبیعی تنها چند ساعت (غالبا 2 تا 8 ساعت) طول می کشد تا غذا از معده و روده کوچک عبور کند و وارد روده بزرگ شود. عبور غذا از روده سرعت و ریتم بسیار خاصی دارد و حفظ این روند جهت جذب مواد غذایی و سلامت ما حیاتی است.
عوارض و خطرات انسداد روده
با اتفاق افتادن انسداد روده مواد زائد، مواد غذایی هضم نشده، گازها و مواد ترشح شده از دستگاه گوارش در داخل روده تجمع پیدا می کنند. این تجمع در صورت ادامه به بافت های روده آسیب وارد می کند. به علاوه مانع از عملکرد صحیح دستگاه گوارش می شود که خود عوارض خطرناکی تری را در پی دارد. سوراخ شدن روده، خونریزی، عفونت و به هم خوردن تعادل متابولیک بدن از جمله این عوارض است.
عوامل ایجاد کننده
مهمترین عوامل ایجاد کننده انسداد روده شامل موارد زیر می گردد:
- چسبندگی های شکمی (ایجاد در اثر آسیب شکمی یا جراحی)
- فتق
- ولولوس (پیچ خوردگی روده)
- انواژیناسیون (درهم رفتگی روده)
- اسکار (جای زخم)
- بیماری التهابی روده
- دیورتیکولیت (التهاب در دیوِرتیکول‌های دیوارهٔ روده)
- تومورها
- جسم خارجی (قورت دادن اشیا)
- دیورتیکول مکل (نوعی بیرون زدگی روده)
انواع انسداد روده
با توجه به ناحیه ای که دچار انسداد شده است، انسداد روده را می توان به دو نوع زیر تقسیم کرد:
انسداد روده کوچک: بر اساس آمارهای بیمارستانی حدود 80 درصد از موارد انسداد روده مربوط به روده کوچک است. جایگاه روده کوچک بین معده و روده بزرگ می باشد. روده کوچک نقش اصلی را در جذب مواد غذایی دارد.
انسداد روده بزرگ: تقریبا 20 درصد از موارد انسدادهای روده را شامل می شود.
انسداد روده براساس میزان انسداد:
- انسداد کامل
- انسداد جزئی
- شبه انسداد (نوعی انسداد “کاذب” است که بیشتر موجب علائم روده ای می شود)
علائم انسداد روده
مهمترین علائم انسداد روده شامل مواردی مانند درد شدید شکم، یبوست، تجمع گاز در روده (که همراه با ناتوانی در دفع آن است)، داشتن حالت تهوع و استفراغ کردن، احساس گرفتگی شدید شکم، کمبود اشتها، احساس کسالت و بیحالی، کم آب شدن بدن و…. این علائم در نوزادان و کودکان می تواند همراه با گریه، بی قراری، بی حالی و سفتی شکم باشد.
تشخیص پزشکی
تشخیص پزشکی انسداد روده در وهله اول با توجه به علائم موجود و گرفتن شرح حال از بیمار انجام می شود. معاینه فیزیکی برای بررسی وجود سفتی شکم، وجود درد، میزان درد شکم و … نیز انجام می گیرد. برای مواردی که نیاز به بررسی بیشتر دارند پزشک میتواند از روش های تشخیصی زیر استفاده کند:
- ام آر آی (MRI)
- سی تی اسکن
- فلوروسکوپی کنتراست
- تست کنتراست باریم
- عکس برداری اشعه ایکس
درمان انسداد روده چیست؟
پروسه درمان انسداد روده تا حد زیادی وابسته به عامل انسداد و نوع انسداد است. اگر میزان انسداد جزئی باشد درمان های غیر تهاجمی مد نظر قرار داده می شوند. در این حالت با تجویز دارو و مایعات سعی بر رفع انسداد درمان یبوست و پاکسازی روده می شود. همچنین با تشخیص پزشک استراحت روده (bowel rest) می تواند موثر باشد و حتی عواملی چون التهاب روده را برطرف نماید.
اگر میزان انسداد روده زیاد باشد بیمار نیاز به درمان های فوری و تهاجمی مانند جراحی دارد. انسداد با درجه بالا می تواند موجب آسیب دیدن دیواره روده (پارگی) و اختلال در جریان خون گردد. بنابراین یک وضعیت اورژانسی است. همچنین اگر یک انسداد با درجه پایین به درمان های غیر تهاجمی پاسخ ندهد ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد. در برخی موارد می توان با استفاده از یک لوله کوچک و انعطاف پذیر مسیر مسدود شده را باز نمود.
سخن پایانی
انسداد روده یکی از بیماری های جدی دستگاه گوارش است که در صورت بروز باید در اسرع وقت مورد درمان قرار گیرد. افرادی که سابقه جراحی های شکمی داشته اند، افراد مبتلا به سرطان های روده ای، کسانی که دارای التهاب روده و سایر بیماری های روده هستند در خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری می باشند.
