زگیل آبکی یا مولوسکوم کونتاژیوزوم نوعی عفونت ویروسی پوست است که توسط ویروسی به نام مولوسکوم کانتوژیوزوم ایجاد می‌شود. این عفونت منجر به بروز ضایعات پوستی کوچک، گرد و به رنگ پوست یا کمی روشن‌تر می‌شود. این زگیل‌ها معمولاً بدون درد و نرم هستند و در قسمت‌های مختلف بدن مانند صورت، گردن، بازوها، و پاها دیده می‌شوند. همچنین این زگیل ها ممکن است در ناحیه مقعد و ناحیه تناسلی نیز بروز کنند.
علل و نحوه انتقال زگیل آبکی از طریق تماس مستقیم پوست با پوست و یا تماس با وسایل آلوده، مانند حوله و لباس، منتقل می‌شود. این عفونت بیشتر در کودکان شایع است، اما ممکن است در بزرگسالان نیز از طریق تماس جنسی یا استفاده از وسایل آلوده گسترش یابد.
علائم زگیل آبکی
زگیلهای آبکی معمولاً به صورت برآمدگی‌های کوچک، گرد، و مرواریدی شکل ظاهر می‌شوند. این زگیل‌ها ممکن است خارش یا قرمزی ایجاد کنند، اما معمولاً بدون درد هستند و در صورت خراشیدن می‌توانند به نقاط دیگر پوست هم منتقل شوند.
درمان زگیل آبکی
زگیل آبکی معمولاً بدون درمان خاصی در طی چند ماه تا چند سال بهبود مییابد، اما برای کاهش زمان بیماری و جلوگیری از گسترش آن، می‌توان از روش‌های درمانی استفاده کرد. برخی از این روش‌ها شامل:
- کرایوتراپی (سرمادرمانی)
- کورتاژ (تراشیدن ضایعه)
- درمان‌های موضعی مانند استفاده از کرم‌های ضد ویروسی یا اسیدهای خاص
در صورت مشاهده زگیلهای آبکی، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه شود تا روش درمانی مناسب انتخاب گردد و از گسترش عفونت جلوگیری شود.
تصویر سمت چپ زگیل آبکی با عامل ویروسی مولوسکوم و سمت راست زگیل تناسلی با عامل ویروسی اچ پی وی
تفاوت زگیل آبکی با زگیل تناسلی
زگیل آبکی و زگیل تناسلی هر دو ضایعات پوستی ناشی از عفونت‌های ویروسی هستند، اما به دلیل تفاوت در عامل ویروسی، نحوه انتقال، و شکل ضایعه، از جهات مهمی با یکدیگر تفاوت دارند. در ادامه این تفاوت‌ها را بررسی می‌کنیم:
- عامل ویروسی:زگیل آبکی (مولوسکوم کونتاژیوزوم): ناشی از ویروسی به نام مولوسکوم کانتوژیوزوم است که به خانواده پاکس‌ویروس تعلق دارد. زگیل تناسلی: ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV است که بیش از ۱۰۰ نوع دارد و برخی از انواع آن (به ویژه HPV نوع ۶ و ۱۱) باعث زگیل تناسلی می‌شوند.
- نحوه انتقال: زگیل آبکی: از طریق تماس مستقیم پوست با پوست یا تماس با وسایل آلوده مانند حوله و لباس منتقل می‌شود. این زگیل‌ها بیشتر در کودکان شایع است و در بزرگسالان هم میتواند از طریق تماس جنسی یا تماس با وسایل مشترک منتقل شود. زگیل تناسلی: عمدتاً از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود. این نوع زگیل‌ها به شدت مسری هستند و در صورت تماس مستقیم با نواحی تناسلی آلوده، خطر انتقال بالاست.
- محل بروز ضایعات:زگیل آبکی: ممکن است در هر قسمت از بدن ظاهر شود، اما بیشتر در صورت، گردن، بازوها و پاها مشاهده می‌شود. در برخی موارد، زگیل آبکی در ناحیه تناسلی و مقعد نیز بروز می‌کند اما به ندرت. زگیل تناسلی: عمدتاً در نواحی تناسلی، مقعد و نواحی اطراف آن ظاهر می‌شود. در زنان، ممکن است روی دیواره‌های داخلی واژن و دهانه رحم نیز بروز کند.
- شکل ظاهری ضایعات: زگیل آبکی: ضایعات کوچک، گرد، نرم و به رنگ پوست یا کمی روشن‌تر هستند. این ضایعات سطحی صاف دارند و معمولاً مرواریدی شکل و در مرکز فرو رفته هستند. زگیل تناسلی: ضایعات برجسته، خشن و گل‌کلمی شکل هستند. رنگ آنها میتواند سفید، خاکستری یا صورتی باشد و معمولاً به صورت خوشه‌ای بروز می‌کنند.
- علائم و عوارض: زگیل آبکی: معمولاً بدون درد است و به‌جز موارد خارش یا تحریک پوست، علائم دیگری ندارد. این زگیل‌ها معمولاً بدون درمان خاصی به مرور زمان بهبود می‌یابند. زگیل تناسلی: ممکن است خارش، سوزش و گاهی درد ایجاد کند. برخی از انواع HPV که باعث زگیل تناسلی می‌شوند می‌توانند در درازمدت باعث بروز سرطان‌های تناسلی مانند سرطان دهانه رحم در زنان شوند.
- درمان: زگیل آبکی: معمولاً بدون درمان خاصی به مرور زمان با تقویت سیستم ایمنی بدن بهبود مییابد، اما برای جلوگیری از گسترش عفونت و تسریع بهبودی، ممکن است کرایوتراپی، کورتاژ یا داروهای موضعی تجویز شود. زگیل تناسلی: به درمان بیشتری نیاز دارد و برای کنترل آن ممکن است از کرایوتراپی، لیزر زگیل تناسلی ، داروهای موضعی ضد ویروس، یا جراحی استفاده شود. همچنین واکسن HPV برای پیشگیری از انواع خاصی از ویروس پاپیلوما موجود است.
- پیشگیری:زگیل آبکی: رعایت بهداشت شخصی و جلوگیری از تماس با وسایل آلوده میتواند به پیشگیری از زگیل آبکی کمک کند. زگیل تناسلی: استفاده از محافظت‌های جنسی مانند کاندوم و دریافت واکسن اچ پی وی میتواند خطر ابتلا به زگیل تناسلی و عوارض آن را کاهش دهد.
به طور خلاصه، زگیل آبکی و زگیل تناسلی از نظر عامل ویروسی، نحوه انتقال، شکل و محل ضایعات و درمان با یکدیگر تفاوت دارند و هر یک به روش‌های مختلفی قابل پیشگیری و درمان هستند.
پماد برای زگیل آبکی یا مولوسکوم
برای درمان مولوسکوم کونتاژیوزوم یا زگیل آبکی، پزشک ممکن است پمادها و داروهای موضعی خاصی را تجویز کند. برخی از پمادها و کرم‌های رایج که برای درمان زگیل آبکی استفاده می‌شوند عبارتند از:
- پماد ترتینوئین ترتینوئین یک رتینوئید موضعی است که به تجدید سلول‌های پوستی کمک می‌کند. این پماد معمولاً به صورت شبانه بر روی زگیل‌ها مالیده می‌شود. ترتینوئین باعث تحریک لایه‌برداری پوست و حذف ضایعات زگیل آبکی می‌شود.
- پماد سالیسیلیک اسید سالیسیلیک اسید به عنوان یک ماده‌ی کراتولیتیک عمل کرده و به تدریج لایه‌های پوست را نرم کرده و زگیل را حذف می‌کند. این پماد باید به دقت و فقط روی زگیل‌ها استفاده شود تا از تحریک پوست سالم اطراف جلوگیری شود.
- کرم ایمیکیمود (Imiquimod) ایمیکیمود یک داروی تقویت‌کننده سیستم ایمنی است که برای مقابله با ویروس‌های پوستی مانند ویروس مولوسکوم استفاده می‌شود. این کرم به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند تا با ویروس مولوسکوم مقابله کند و زگیل‌ها را از بین ببرد.
- پماد پودوفیلوکس (Podofilox) پودوفیلوکس نیز برای درمان برخی از عفونت‌های ویروسی پوستی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این پماد باعث تخریب بافت زگیل‌ها می‌شود و باید به صورت دقیق طبق تجویز پزشک مصرف شود.
- ید موضعی استفاده از محلول ید نیز به عنوان یک ضدعفونی‌کننده میتواند در برخی موارد برای درمان مولوسکوم به کار رود. این روش به‌طور معمول برای ضایعات کوچک و محدود استفاده می‌شود.
نکات مهم: حتماً قبل از استفاده از هر پماد یا کرم، با پزشک متخصص پوست مشورت کنید، زیرا برخی از این داروها ممکن است باعث تحریک یا عوارض جانبی در پوست شوند. علاوه بر درمان‌های موضعی، روشهایی مانند کرایوتراپی (سرمادرمانی)، کورتاژ (تراشیدن زگیل)، و لیزر نیز ممکن است توسط پزشک برای حذف ضایعات مولوسکوم پیشنهاد شود. همچنین در زمان استفاده از این پمادها، مراقب باشید که از خراشیدن و انتقال زگیل‌ها به نواحی دیگر پوست خودداری کنید.
مولوسکوم تناسلی
این عفونت ویروسی پوستی میتواند در نواحی تناسلی و اطراف آن، مانند کشاله ران و باسن، ضایعات گرد و مرواریدی شکل ایجاد کند. علائم مولوسکوم تناسلی مولوسکوم تناسلی به صورت ضایعات کوچک، گرد و به رنگ پوست یا کمی روشن‌تر ظاهر می‌شود و معمولاً دارای یک فرورفتگی مرکزی است. این ضایعات بدون درد هستند و به تدریج به اندازه حدود ۲ تا ۵ میلی‌متر می‌رسند. در برخی موارد، ممکن است همراه با خارش یا التهاب باشند.
مولوسکوم تناسلی از طریق تماس مستقیم پوست با پوست، به ویژه در تماس‌های جنسی، منتقل می‌شود. علاوه بر این، استفاده از حوله یا وسایل شخصی مشترک نیز ممکن است باعث انتقال ویروس شود. مولوسکوم تناسلی در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر شایع است.
مولوسکوم یا زگیل آبکی در کودکان
مولوسکوم یا زگیل آبکی در کودکان نوعی عفونت ویروسی شایع پوستی است. این بیماری در کودکان رایج‌تر است و معمولاً با بروز ضایعات کوچک و گرد بر روی پوست همراه است. علائم مولوسکوم در کودکان به صورت ضایعات و به صورت برآمدگی‌های کوچک، گرد، مرواریدی و به رنگ پوست یا کمی روشن‌تر ظاهر می‌شوند. این ضایعات معمولاً نرم و بدون درد هستند و ممکن است در هر قسمت از بدن کودک دیده شوند، به‌ویژه روی صورت، گردن، بازوها و پاهای کودک. در برخی موارد، ممکن است ضایعات خارش‌دار یا ملتهب شوند.
نحوه انتقال مولوسکوم در کودکان
مولوسکوم به راحتی از طریق تماس مستقیم پوست به پوست یا تماس با وسایل آلوده (مانند حوله و لباس) منتقل می‌شود. کودکان به دلیل فعالیت‌های فیزیکی و تماس نزدیک با یکدیگر، بیشتر در معرض این عفونت قرار دارند. این ویروس همچنین ممکن است از طریق خراشیدن و لمس ضایعات گسترش یابد و به سایر نقاط بدن کودک انتقال پیدا کند.
نکات پیشگیری برای کاهش خطر انتقال مولوسکوم در کودکان، رعایت موارد زیر توصیه می‌شود:
- جلوگیری از تماس نزدیک کودک با ضایعات دیگران
- استفاده نکردن از حوله، لباس یا وسایل شخصی مشترک با دیگران
- شستشوی دست‌ها به‌طور مرتب و حفظ بهداشت فردی
- جلوگیری از خراشیدن یا کندن ضایعات، زیرا باعث گسترش ویروس به سایر نقاط بدن می‌شود
علائم بهبودی زگیل آبکی یا مولوسکوم
معمولاً به‌صورت تغییراتی در ظاهر و وضعیت ضایعات پوستی دیده می‌شود. بهبودی مولوسکوم به‌طور کلی تدریجی است و ممکن است چند ماه تا حتی بیش از یک سال طول بکشد. برخی از نشانه‌های بهبودی مولوسکوم عبارتند از:
- کاهش سایز و تعداد ضایعات یکی از نشانه‌های بهبودی، کوچک شدن تدریجی ضایعات و کاهش تعداد آن‌هاست. ضایعات به مرور کوچکتر می‌شوند و به تدریج از بین می‌روند.
- تغییر رنگ ضایعات ضایعات مولوسکوم در مراحل بهبودی ممکن است رنگ خود را تغییر دهند. آنها ممکن است ابتدا قرمزتر یا تیره‌تر شوند و سپس به رنگ قهوه‌ای یا متمایل به پوست درآیند. این تغییر رنگ نشانه‌ای از واکنش بدن در برابر ویروس و شروع روند بهبودی است.
- خشک و پوسته‌پوسته شدن ضایعات ضایعات مولوسکوم ممکن است در فرآیند بهبودی خشک شده و پوسته‌پوسته شوند. این تغییرات به معنای تخریب ضایعه و واکنش سیستم ایمنی بدن در برابر عفونت است.
- عدم بروز ضایعات جدید یکی از علائم مثبت بهبودی مولوسکوم این است که ضایعات جدید ظاهر نمی‌شوند و ضایعات موجود نیز به تدریج از بین می‌روند.
- کاهش خارش و التهاب اگر کودک یا فرد مبتلا به مولوسکوم خارش یا التهاب در ناحیه ضایعات را تجربه می‌کرده، به مرور زمان و با بهبودی ضایعات، این علائم کاهش پیدا می‌کنند.
- از بین رفتن فرو رفتگی مرکزی ضایعات در مرحله نهایی بهبودی، فرو رفتگی مرکزی که مشخصه ضایعات مولوسکوم است، از بین می‌رود و ضایعات به تدریج محو می‌شوند.
پرسش و پاسخ های زگیل آبکی یا مولوسکوم
در اینجا به چندین سوال رایج درباره زگیل آبکی یا مولوسکوم کونتاژیوزوم و پاسخ به آنها اشاره می‌شود:
1- آیا زگیل آبکی خطرناک است؟
زگیل آبکی معمولاً بیماری خطرناکی نیست و در اغلب موارد به صورت خودبهخود و بدون درمان خاصی بهبود مییابد. با این حال، در برخی افراد با سیستم ایمنی ضعیف ممکن است طولانی‌تر باقی بماند و نیاز به درمان داشته باشد.
2- آیا زگیل آبکی دردناک است؟
زگیلهای آبکی معمولاً بدون درد هستند، اما ممکن است در برخی موارد دچار خارش، التهاب یا تحریک شوند.
3- زگیل آبکی چقدر طول میکشد تا بهبود یابد؟
مدت زمان بهبودی زگیل آبکی میتواند متغیر باشد. در برخی افراد ممکن است ضایعات طی چند ماه بهبود یابند، اما در دیگران میتواند تا دو سال یا بیشتر طول بکشد.
4- آیا نیاز به درمان خاصی برای زگیل آبکی وجود دارد؟
در اغلب موارد زگیل آبکی بدون درمان خاصی خودبهخود بهبود مییابد. اما اگر ضایعات ناراحتی ایجاد کنند، باعث گسترش شوند یا زیبایی پوست را تحت تأثیر قرار دهند، پزشک ممکن است روشهایی مانند کرایوتراپی (سرمادرمانی)، کورتاژ (برداشتن ضایعه)، یا داروهای موضعی مانند کرم ترتینوئین یا ایمیکیمود را توصیه کند.
5- آیا زگیل آبکی در کودکان نیاز به درمان دارد؟
در کودکان، زگیل آبکی معمولاً بدون نیاز به درمان به مرور زمان بهبود مییابد. با این حال، در صورت نگرانی والدین یا اگر ضایعات باعث خارش یا التهاب شدید شوند، پزشک میتواند درمان‌هایی مانند داروهای موضعی یا کرایوتراپی را تجویز کند.
6- چگونه می‌توان از زگیل آبکی پیشگیری کرد؟
برای پیشگیری از زگیل آبکی، بهتر است از تماس مستقیم با ضایعات دیگران خودداری کنید و از وسایل شخصی مانند حوله یا لباس مشترک استفاده نکنید. همچنین، شستشوی دست‌ها و رعایت بهداشت شخصی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری است.
7- آیا زگیل آبکی میتواند به نقاط دیگر بدن گسترش یابد؟
بله، اگر فرد ضایعات زگیل آبکی را خراش دهد و سپس نواحی دیگر پوست را لمس کند، ممکن است ویروس به نقاط دیگر بدن گسترش یابد.
8- آیا زگیل آبکی جای زخم باقی میگذارد؟
زگیل آبکی معمولاً بدون ایجاد جای زخم بهبود مییابد. با این حال، اگر ضایعات خراشیده یا به طور نادرست درمان شوند، ممکن است جای زخم جزئی باقی بماند.
9- آیا سیستم ایمنی بدن میتواند در بهبود زگیل آبکی موثر باشد؟
بله، سیستم ایمنی بدن به مرور زمان به مقابله با ویروس مولوسکوم کمک می‌کند و اغلب اوقات ضایعات به صورت خودبهخود و با عملکرد سیستم ایمنی بهبود می‌یابند.