روده بزرگ یا فراخ‌روده بخشی از لوله گوارش پستانداران است که بین مقعد و روده باریک قرار دارد و از: کورروده، پس‌روده و راست‌روده تشکیل شده است. رکتوم، کولون یا راست روده پایین‌‌ترین قسمت در روده بزرگ (سیگموئید) در بدن انسان است. راست روده در عمل دفع و کنترل آن، نقش مهمی دارد. نقطه شروع رکتوم از سومین مهره استخوان خاجی (ساکرال) است. محل قرارگیری راست روده یا رکتوم در روده بزرگ، بعد از خم روده (کولون سیگموئید) می باشد و بعد از خم روده نیز مقعد قرار گرفته است.
طول مجرای راست روده 12 سانتی متر است. قسمت انتهایی راست‌روده “آمپول راست روده” یا “آمپول رکتال” نامیده می شود. در ماهیچه‌های آمپول راست روده هم مانند بقیه بخش های روده بزرگ، الیاف طولی در بیرون و الیاف حلقوی در درون قرار دارند. راست روده یا رکتوم، بخش مهمی در بدن به شمار می رود و به مراقبت خاصی احتیاج دارد و عواملی مانند یبوست و هموروئید درمان نشده تاثیرات مهم و غیرقابل جبرانی بر روی راست روده خواهد گذاشت.
وظیفه رکتوم یا راست روده در بدن انسان چیست؟
راست روده یا رکتوم در بدن انسان وظیفه دارد مدفوع را به طور موقت و تا لحظه اقدام به دفع نگه دارد. به عبارت دیگر، دیواره‌های رکتوم دارای گیرنده‌هایی با حساسیت نسبت به اتساع وجود دارد. موقعی که مدفوع به رکتوم رسید، باعث اتساع آن شده و این گیرنده‌ها احساس دفع مدفوع را به شخص می دهند. اگر شخصی مدفوع خود را بیش از حد نگه دارد و نسبت به هشدار این گیرنده‌ها بی تفاوت عمل نماید، دچار بیماری یبوست خواهد شد. زیرا آبی که همراه مدفوع است به مرور از دیواره های روده جذب می شود و مدفوع رفته رفته خشک و سفت تر می شود. به دنبال بروز یبوست به خصوص یبوست مزمن ممکن است دچار بیماری هایی از قبیل هموروئید و شقاق شوید.
بخش های مختلف رکتوم یا راست روده
رکتوم یا راست روده شامل سه بخش زیر است:
غشا مخاطی: لایه‌‌هایی سلولی هستند که قسمت‌هایی از بدن را که نباید خشک شوند، محافظت می‌کنند. این لایه‌های سلولی، داخل بخش‌های مختلفی از بدن از جمله: بینی، پلک‌‌ها، دهان، مجاری تناسلی، مجاری گوارشی (دیواره داخلی روده) و مجاری تنفسی را پوشانده‌اند. ماده مخاطی ترشح شده از این غشا، به حرکت مدفوع کمک می کند.
ماسکولاریس پروپریا: این لایه ماهیچهای، دیواره میانی روده را تشکیل می دهد. این لایه ماهیچهای وظیفه دارد با محافظت از پیکر راست روده مدفوع را به بیرون هدایت کند.
مزورکتوم: مزورکتوم بافتی از چربی می باشد که دیواره‌های راست روده را پوشانده است.
گره های لنفاوی: یکی دیگر از بخش‌های مهم رکتوم یا راست روده گره های لنفاوی است، گره‌های لنفاوی قسمتی از سیستم ایمنی بدن محسوب می شوند و در نظارت و کنترل ورود مواد مضر به بدن نقش مهمی دارند. این گره‌ها بجز راست روده، تمام بدن را درگیر نموده اند.
بیماری های رکتوم یا راست روده
ساختار راست روده در زنان و مردان تفاوت دارد. راست روده ممکن است درگیر بیماری های مختلفی شود. از جمله این بیماری‌ها عبارت است از:
سرطان کولون، سرطان کولورکتال یا سرطان روده بزرگ
- دیورتیکولار
- هموروئید یا بواسیر
- آنژیودیسپلازی
- IBD
- کولیت سودوممبرانوس
- کولیت ایسکمیک
- پیچ خوردگی روده
- پرولاپس رکتوم
- و…
سرطان روده بزرگ، کولون یا کولورکتال؛ عوامل ایجاد و علائم آن
علائم سرطان روده بزرگ
در برخی مواقع، پولیپ‌ها و حتی سرطان روده بزرگ که به آن سرطان کولورکتال یا سرطان کولون نیز می گویند، متاسفانه، در آغاز پیدایش و فعالیت خود، علائم مشخص و نگران کننده ای از خود بروز نمی دهند و این موضوع باعث می شود بیماری به طور کاملا آرام و بدون هیچگونه علائمی به پیش روی و گسترش خود در بدن، ادامه دهد. البته علائمی نیز وجود دارند که ممکن است نشان دهنده وجود سرطان در روده بزرگ باشند. شما باید بعد از مشاهده این علائم، بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید. برخی از این علائم عبارت اند از:
- خونریزی از مقعد: وجود خون در مدفوع میتواند رنگ مدفوع را سیاه کند یا به صورت رگه های قرمز رنگ در سطح مدفوع مشاهده شود.
- تغییر در عادات دفع مدفوع و ادرار که بیش از 6 هفته طول بکشد.
- یبوست یا اسهالی که بعد از سن 40 سالگی ایجاد شده و مداومت داشته باشد.
- کاهش وزن بدن به دلیل ناشناخته در هر سنی
- کم‌خونی و فقر آهن به دلیل ناشناخته
- درد و پیچش ناشناخته و پایدار در ناحیه پایین شکم
عوامل ایجاد سرطان روده بزرگ
در بیشتر موارد، سرطان روده بزرگ از پولیپ های روده سرچشمه می‌گیرد که معمولاً علامت بالینی خاصی در بدن ندارند ولی به مرور زمان تبدیل به سرطان می‌شوند. شخصی که پولیپ روده دارد ممکن است در ظاهر علائم یا ناراحتی خاصی نداشته باشد. اما اين پوليپ‌ها در صورت عدم توجه و درمان ممکن است به سرطان تبديل شوند. تقریباً اکثر مواقع، پولیپ‌ها یا ضایعه‌های پیش بدخیم روده موجب سرطان کولون، می گردند؛ لذا بايد پولیپ‌ها را از کولون خارج کرد تا از بروز سرطان جلوگیری شود.
سلام خانم دکتر مرد ۶۳ سالمه مدتهاست یبوست دارم مشکل شدید دفع دارم برام روان سازی از مسهلا استفاده میکنم وقتی هم مدفوع شل است علیرخم احساس مدفوع دفع صورت نمیگیرد انگار راست روده ام خشک و یا عضلاتش به دفع کمک نمیکنند ناچارم با کمی آب اماله از شیر دستشویی استفاده کنم تا دفع صورت گیرد راه درمانش چیه هرچه پزشک گوارش هم رفتم یک سری دارو و روان کننده تجویز می کند ولی مشلم سرجاش است درمان و راه چاره چی هست؟
سلام شما باید معاینه شوید. حتما تمرینات کگل را انجام دهید. به دلیل دفع مدفوع با کمک انما عضلات مقعد شما ضعیف شده است. بعد از معاینه درمان و تشخیص قطعی اعلام می شود.
سلام خانم دکتر مرد ۶۳ ساله هستم تازگی درد شدید مقعد دارم بسیار شدید مدفوع کامل دفع نمیشه پیش هر دکتری رفتم برام مسکن یا … نوشتند و هیچ اثری نداشته به نظر شما چیکار باید بکنم ؟
سلام از مطب وقت ویزیت بگیرید. اگر تهران تشریف ندارید می توانید ویزیت آنلاین هم بگیرید. توصیه می کنم بعد از هر اجابت مزاج 10 دقیقه در لگن آب گرم بنشینید.
سلام خانم دکتر من سال نود و سه مشکل روده پیدا کردم بعد از انجام کلونوسکوپی و تجویز دارو های پمپی و آساکول و .. دیگه خونی در مدفوعم مشاهده نکردم تا چند سال بعد ، ولی هر از گاهی خیلی محدود خون در مدفوعم میبینم با استفاده از شیاف آساکول رفع میشه. ولی دل پیچه های ریز هر از گاهی باهامه ، نیاز به معاینه دارم؟؟
یه سوال دیگه هم داشتم من ورزش میکنم و نیاز دارم داروی سوماتراپین تزریق کنم ، چدر مضر و تشدید کنندست این دارو برای مریضیه روده؟ اصلا تشدید کننده هست؟؟
با توجه به این که هورمون تزریق می کنید لازم است حتما تحت نظر متخصص غدد باشید. بابت بیماری روده نیز باید تحت نظر متخصص گوارش باشید. مسلما تزریق هورمون هایی مثل سوماتروپین عوارض جبران ناپذیری به دنبال خواهد داشت و مشکل روده شما نیز بی ارتباط با تزریق این هورمون نیست. توصیه می کنم مقدار پروتئین مصرفی را نیز کاهش دهید و مقدار پروتئین مصرفی را تحت نظر یک متخصص تغذیه تنظیم بفرمایید.
سلام.خواهشا راهنمایی کنید بنده رو.
بنده اقا هستم23ساله مدتی بود خون ریزی پس از دفع مدفوع داشتم و درد زیاد سمت راست شکمم در پهلو.الان خونریزی قطع شده ولی خون مخفی با ازمایش دیده میشه و درد بسیاری دارم و اندازه یک فندق در پهلوم بالا میاد به متخصص گوارش رجوع کردم کلونوسکپی و سی تی اسکن کردم همه نرمال بودش گف که سندروم روده تحریک پذیره ودارو نوشت یک ماهه مصرف میکنم دارو رو بدتر و بدتر شده دردم.دیگه قطع کردم دارو هارو الان باید چیکار کنم به کجا مراجعه کنم .واقعا درد زیاد قسمت پهلوم دارم.
آزمایش ها را در یک مرکز معتبر انجام دهید و به یک فوق تخصص کولورکتال مراجعه کنید.
سلام وقت بخیر
آقا هستم ۳۳ ساله مدتی هست هر وقت غذای آبکی میخورم اسهال میگیرم ممنون میشم راهنمایی کنید
از یک متخصص تغذیه رژیم غذایی مناسب دریافت کنید. غذای پرفیبر و میوه نیز زیاد مصرف کنید. نان سبوسدار و سیب و هویج برای شما مفید است.
تفافت ساختار راست روده زنان و مردان چیست؟
تفاوت ساختار راست روده زنان و مردان در بخش انتهایی راست روده می باشد. این تفاوت نیز به دلیل تفاوت دستگاه تناسلی زنان و مردان می باشد.
ممنون خانم دکتر
سلام و عرض ادب
با عرض معذرت یک سوال از خدمتتون دارم
انتهای روده بزرگ دقیقا وصل میشه به دهانه مخرج یا یه فضایی بین روده و مخرج وجود داره؟
من مشکل یبوست در اثر سفتی مدفوع ندارم ولی مدفوع کامل خارج نمیشه و حتما باید با کمک دست از داخل مقعد بیرونش کنم اگر این کار رو نکنم مدفوعی که داخل باقی میمونه سفت میشه و خروجش بسیار سخت میشه. احساس میکنم مدفوع از روده خارج میشه ولی در یه فضایی میمونه و در اونجا چون فشاری از داخل نیست خودم باید با دست خارجش کنم.
میشه راهنمایی بفرمایید؟
هیچ فضای اضافه ای وجود ندارد. توصیه می کنم هم به متخصص مراجعه کنید و هم برای دفع مدفوع بهتر و کامل تر از نشستن در لگن آب گرم کمک بگیرید تا درمان قطعی توسط پزشک انجام شود. قبل و بعد از دفع مدفوع 10 دقیقه در لگن آب گرم بنشینید.
سلام چهار ماه پیش هر جراح رفتم گفتن هیچی نیست اخرین بار پیش متخصص گوارش رفتم بعد از کوکلونوسکپی درست گفتم یانه کاری ندارم الان تا مدفوع نکردم هیچ مشکلی ندارم ولی بعدازاون که سه بار انجام میدم درد خیلی شدید که اب و لبهام خشک میشه در ضمن گاز معده هم خارج نمیش تا 4ساعت بعد در ارامشهستم تا تخلیه بعدی از بیمارستان دولتی و متخصصان دیگر گفتن هیچی نیست پس این درد چیه. من 52 سالم این مشکل از یک عمل سنگ شکن کلیه و پروستات شروع شد اصلا سابقه نداشتم ب خاطر یه عمل 50 روز سوند در بدن من بود 14 روز در بیمارستان دولتی بستری شدم گفتن عفونت شدید پیدا کردی ممنون از حوصله شما
سلام از مطب وقت ویزیت بگیرید. احتمالا به دلیل دفع مدفوع مکرر دچار التهاب مقعدی شده اید. لازم است رژیم غذایی سالم داشته باشید و بعد از هر اجابت مزاج 10 دقیقه در لگن آب گرم بنشینید و از متخصص داروی مناسب و به جا دریافت کنید. دفع مدفوع نباید با یبوست یا اسهال باشد.
سلام خسته نباشید ۳۵ سالمه آقا هستم سال ۹۶ به خاطر سرطان کولون رکتوممو جراحی کردن همون تایم شیمی درمانی و رادیو تراپی هم کردم ۱ سال ونیم هم کیسه داشتم وقتی کیسه رو برداشتم تا ۲ ،۳ سال دست و پا شکسته خوب بودم بعضی دردارم تحمل میکردم ولی الان نزدیکه ۱ ساله درد دارم موقع دفع کردن یا دلپیچه های بد دکتر جراحم خیلی دکتر خوبی بود چند بار رفتم پیشش ولی منتها میگن چون مریضیت بد بوده و نزدیکه مقعد بود به مرور زمان بعد چند سال به خاطر رادیو تراپی و جراحی ضخامت دور رکتومم همون جا که یه مقداری برداشتن از بین رفته نمیتونم الان مدفوع رو نگه دارم با درد شدید میاد بیرون میگن شای با بایو فیدبک یا تزریق بهتر شم خواهش می کنم کمکم کنید
سلام همانطور که جراح شما ذکر کرده اند با بیوفیدبک یا فیزیوتراپی کف لگن می توانید توانایی عضلات ناحیه مقعد را بازیابی کنید. استفاده از پروبیوتیک ها بسیار به شما پیشنهاد می شود. همچنین انجام تمرینات کگل نیز موثر است.
سلام خانم دکتر من ۱۵ سالمه و خونریزی مقعدی دارم و رنگ مدفوعم تیرس یک ماهع
رفتم پیش متخصص گوارش وبهم پماد و یع شیاف انتی هموروئید داد ولی اصلا تاثیری نداشت ووقتی شیافو میزنم تا دوروز درد دارم و مقعدم سمت راستم تیر میکشه دارو رو قطع کنم یا ادامه بدم
بله دارو را قطع کنید و مجدد داروی جدید بگیرید. رژیم غذایی مناسب نیز داشته باشید.
سلام خانوم دکتر من چندساله هرچی میخورم جذب نمیشه و کمبود وزن و عواقبش رو دارم بعضیا میگن راست روده ای آیا درسته این صحبت یا ربطی ندارد؟
این اصطلاح راست روده را در گذشته به افرادی می گفتند که جذب آنها پایین است. برای افزایش وزن به یک متخصص تغذیه مراجعه کنید. مشکل شما با اصلاح رژیم غذایی و البته ورزش مناسب درمان می شود.
سلام خانم دکتر خسته نباشید
بنده خانم ۲۲ساله هستم از روستاهای اراک مزاحمتون میشم .حدود ۵سال پیش ۱۵عدد قرص انداختم قصد خودکشی که پدرومادرم بردنم دکتر معده بنده راشستشو دادن ازاونموقع ببعد مريض شدم و درحال حاظر هیچ دردی ندارم فقط هرچی میخورم زود دفع میشه و خیلی خیلی وزن کم میکنم رنگ و رخم زردشده ۴۵کیلو وزن دارم ۱۷۰قد خیلی لاغرهستم وپیش متخصص هم رفتم آزمایش دادم میگن شما مشکلی ندارید البته هرکجا میرم دوسه ورق قرص تجویز میکنن میگن مصرف کنید بهتر میشد ولی هیچ اثری نمیکنه…ممنون میشم راهنماییم کنید تا اگه شد خدمت برسیم ..ازاراک مزاحمتون میشم
از یک متخصص تغذیه رژیم غذایی مناسب بگیرید. ممکن است مولتی ویتامین مینرال و پروبیوتیک هم برای شما تجویز کنند.
باسلام ،خانم دکتر من در شش سانتی مقعده یه تومورداشتم که جراح کل رکتوم من درحدود پانزده سانتی متر برداشت یعنی عملا من راست روده ندارم،عوارض نداشتن راست روده در بدن چیه باتشکر
یکی از عوارض شایع و جدی اختلال در جذب چربی می شود.
سلام خانم دکتر من چند وقتی هست اشتهام رو از دست دادم و به زور سعی میکنم در طول روز یکم غذا بخورم ولی متاسفانه هرچی که میخورم بعدش قسمت پایین شکمم به شدت درد میگیره و نیاز ل ری به دستشویی پیدا میکنم این اتفاق ۳ تا ۴ بار در روز میفته
و معمولا اسهال هم هست
میشه راهنماییم کنین چیکار کنم
دختر خانم هستم و ۲۴ سالمه
به یک فوق تخصص گوارش مراجعه کنید. ممکن است نیاز باشد برای شما کولونوسکوپی یا تصویربرداری تجویز شود.
سلام خانم دکتر. یک سوالی داشتم من به تازگی عمل آبسه مقعدی انجام دادم ولی یک چیز سفت در بالای مقعد احساس میکنم آیا این همان راست روده است یا چیز دیگری است ممنون میشم راهنمایی کنید
روده و رکتوم شما از اول همانجا بوده است. سوال شما واضح نیست. اگر به تازگی این جراحی را انجام داده اید تا دو ماه احساس التهاب، توده و ورم طبیعی است. مگر این که این علائم پیش رونده باشند.
سلام دکتر
من وقتی بعداز دفع مدفوع انگشت خود را تا مقداری زیادی داخل مقعد میبرم تا بواسیر ها را بررسی کنم در حدود ۶۰ تا ۸۰ سانت داخل مقعد یک بافت بسیار نرمی با انگشتم احساس میکنم آیا یک همچین بافتی در رکتوم وجود دارد یا نباید باشد؟ علت مادرزادی میتواند باشد؟
به هیچ عنوان این کار را نکنید. پاکه های هموروئید به طور طبیعی در این ناحیه وجود دارند و با دست کاری آنها منجر به التهاب و بیماری در این ناحیه می شود. درضمن ممکن است به عضلات مقعد آسیب برسانید یا با ناخن خود ناحیه را زخم کنید که منجر به بروز زخم شقاق مقعدی خواهد شد.