دانستنی های کیست بارتولن

کیست بارتولن  یک بیماری مربوط به دستگاه تناسلی زنان می باشد.  کیست غیرعفونی کمتر دردناک است و مملو از مایعات می باشد. کیست بارتولن در نزدیکی دهانه واژن بروز می کند. این کیست زمانی که غدد مترشحه واژن مسدود می شود بروز می کند. در واقع مایعاتی که باید از این غدد تخلیه شوند به درستی تخلیه نمی شوند. تجمع این موادو مایعات در ناحیه واژن کیست بارتولن را ایجاد می کنند. بهداشت اندام تناسلی بانوان یکی از مهمترین مورد رعایت بهداشت فردی در بانوان محسوب می شود. در صورت عدم رعایت بهداشت و آگاهی مناسب این اندام ها و مزمن شدن مشکلات اندام جنسی بانوان ممکن است دچار مشکلات عدیده ای شوند. یکی از این مشکلات که اگر از آن اطلاع کافی داشته باشیم کاملا قابل پیشگیری و درمان سریع است کیست بارتولن می باشد.

کیست بارتولن چیست؟

کیست بارتولن که به آن آبسه بارتولن هم می گویند در دو غده واقع با همین نام که در قسمت ورودی واژن بانوان در دو طرف واژن قرار دارد ایجاد می شود. وظیفه این غدد ایجاد مایعی برای مرطوب نگه داشتن سطح داخلی واژن است. این غده ها به وسیله مجاری به سطح داخلی واژن ارتباط دارند. در برخی مواقع به دلایل نامعلوم که تا به امروز دلیل قطعی آن دقیقا مشخص نشده است این مجاری مسدود می شود و باعث احتباس  مایع تولیدی و بازگشت آن به درون غدد بارتولن می شود و باعث تورم و ایجاد کیست بارتولن  می شود. برخی بیماران این کیست را با عنوان توده ناحیه تناسلی می شناسند.

انواع کیست بارتولن

بسته به عامل ایجاد کیست بارتولن نوع و علائم این آبسه و همچنین درمان آن متفاوت خواهد بود. انواع کیست بارتولن به دو دسته عفونی و غیرعفونی تقسیم می شود:

1. نوع بدون درد یا غیر عفونی: در این کیست ها متورم شده و در اثر تجمع مایعات و بازگشت مایع به درون غده ایجاد می شود. بدون درد بوده و فاقد عفونت ثانویه می باشد.
2. نوع عفونی: در این حالت علاوه بر برگشت مایع تولیدی غدد بارتولن عفونت ثانویه که عمدتا باکتریایی می باشد نیز وارد این غده ها می شود. این حالت باعث ایجاد تورم شدید و عموما با درد نیز همراه است .باکتر یهایی که معمولا این حالت را ایجاد می کنند عبارتند از: کلامیدیا که از راه رابطه جنسی وارد بدن می شود و اشرشیا کلی که یک باکتری گوارشی می باشد.

نکته: کیست بارتولن می تواند یک طرفه یا دوطرفه باشد که در هر حال دو دسته عفونی و غیرعفونی تقسیم بندی می شود.

علائم کیست بارتولن

چگونه می توان تشخیص داد که بیمار به این آبسه یا کیست بارتولن مبتلا شده است. اندازه این غدد کوچک و معمولا قابل مشاهده نمی باشد. اولین علامت کیست بارتولن احساس تورم و بزرگ شدن غده و قابل مشاهده بودن آن است. این کیست می تواند یک طرفه یا دو طرفه باشد. کیست بارتولن عموما با درد نمی باشد ولی در صورت عفونی شدن و تورم شدید احتمال درد نیز وجود دارد. پوست ناحیه متورم بسیار حساس شده قرمز می شود و در هنگام نشستن و بلند شدن  باعث ایجاد مشکل خواهد شد. ممکن است ترشحات واژن وجود داشته باشد به ویژه وقتی که این آبسه یک طرفه باشد.

روش های درمان کیست بارتولن

برای اینکه آبسه بارتولن تشخیص و درمان شود معمولا احتیاج به آزمایش خاصی نیست و با معاینه فیزیکی قابل تشخیص است. عمدتا این کیست توسط خود بیمار به علت تغییرات آناتومیکی در اندام جنسی تشخیص داده می شود و بیمار به متخصص جراحی مراجعه می کند. روش های درمان بر اساس درجات بیماری عبارت است از:

دوش گرفتن به روش سیتز

این روش زمانی استفاده می شود که کیست بارتولن آنچنان حاد نیست و تورم بدون درد و عفونت می باشد. در این حالت پیشنهاد می شود که بیمار روزانه 3 الی 4 بار به مدت 1 هفته داخل وان یا تشت آب گرم بنشیند تا کیست شل شده و دیواره آن نازک شده و بترکد و تخلیه شود. البته رعایت بهداشت فردی بعد از این حالت بسیار مهم می باشد.

روش تهاجمی یا جراحی کیست بارتولن

عمل جراحی کیست بارتولن زمانی انجام خواهد شد که کیست بارتولن بسیار بزرگ و عفونی و همراه با درد باشد. در این حالت متخصص جراحی به وسیله بی حسی موضعی یا بیهوشی اقدام به ایجاد برش بر روی کیست و تخلیه محتویات آن خواهد کرد. بسته به اندازه کیست و نوع عفونت آن ممکن است یک لوله یا همان کاتتر در محل برش قرار دهد و زخم را نبندد. این لوله ممکن است تا 6 هفته هم در محل برای تخلیه ترشحات باقی بماند. بهتر است برش ایجاد شده با لیزر پرتوان و توسط متخصص جراحی و لیزر باتجربه ایجاد شود.

استفاده از آنتی بیوتیک تراپی

اگر متخصص جراحی تشخیص دهد که ایجاد کیست به علت عفونت جنسی است از روش آنتی بیوتیک تراپی استفاده می کند. اگر این درمان باعث رفع و کاهش التهاب نشد با روش جراحی روند درمان را ادامه خواهد داد. بر خلاف آبسه مقعدی که حتما باید توسط جراح سریعا تخلیه و درناژ شود آبسه بارتولن ممکن است با دارو درمانی به نتیجه برسد. معمولا آبسه های عفونی عود کننده اند و منجر به بروز فیستول می شوند.

سوالات متداول کیست بارتولن

1-آیا ممکن است کیست بارتولن سرطانی شود؟ 

بله در صورت مزمن شدن و عدم توجه این آبسه که معمولا خوش خیم است قابلیت تبدیل به سرطان را دارد.

2-آیا بعد از درمان خانگی و ترکیدن کیست بارتولن احتیاج به مراقبت خاصی است؟ 

بله حتما باید در رعایت بهداشت فردی و استفاده از لباس مناسب دقت شود. و در صورت نیاز روزانه چندین بار محل توسط مواد مناسب ضدعفونی گردد.

3-آیا می توان از کیست بارتولن پیشگیری کرد؟

بله با رعایت بهداشت فردی به خصوص بهداشت اندام جنسی زنانه،  برقراری رابطه جنسی با روش های مناسب می توان از این بیماری پیشگیری کرد. شستشوی منظم ناحیه واژن به وسیله یک شوینده مخصوص و مناسب ناحیه واژن کمک شایانی به پیشگیری از کیست بارتولن می کند.

4-آیا امکان عود مجدد کیست بارتولن وجود دارد؟

عموما در صورت تورم ساده این حالت اتفاق نمی افتد. ولی در صورت عود مکرر متخصص جراحی مجبور به برداشتن کامل غده بارتولن خواهد شد. در صورت برداشتن کامل غده بارتولن دیگر کیست بارتولن عود نمی کند.

5-درمان دارویی کیست بارتولن چیست؟

اگر بیمار دارای درد زیاد باشد معمولا مسکن های معمول برای تسکین درد استفاده می شود. و در صورت عفونی شدن کیست از آنتی بیوتیک هم استفاده خواهد شد. آنتی بیوتیک مناسب بعد از معاینه بیمار و توسط متخصص تجویز می شود.

6-آیا کیست بارتولن  ممکن است باعث تب و لرز شود؟

در صورتی که کیست بارتولن عفونی باشد و عفونت منتشر شود بیمار دچار علائم تب و لرز نیز می شود. تب و لرز می تواند یک واکنش سیستمی به وجود عفونت شدید در بدن می باشد.

7-اگر کیست بارتولن درمان نشود چه می شود؟

اگر کیست بارتولن در مراحل اولیه تخلیه و درمان نشود عفونی خواهد شد. کیست های عفونی درد و مشکلات جنسی به همراه خواهند داشت.  بیمار دچار عفونت های مکرر و درد غیر قابل تحمل خواهد شد. با مزمن شدن عفونت فیستول ها و بیماری های دیگر در ناحیه واژن و حتی اندام کناری آن ایجاد خواهد شد.

8-کیست بارتولن در دختران مجرد چگونه ایجاد می شود؟

بروز این کیست ارتباطی با مجرد یا متاهل بودن بیمار ندارد. زیرا بر اثر مسدود شدن غدد مترشحه بارتولن ایجاد می شود. این غدد در اندام تناسلی دختران و زنان وجود دارد و ممکن است در هر گروه سنی بیمار را درگیر کند.