سندروم دفع سخت یک اختلالات بسیار نادر و ناشناخته درمیان بیماران است و حتی بسیاری از پزشکان نیز از علائم و درمان آن بی اطلاع هستند. دفع سخت (Obstructed defecation) دشوار بودن در اجابت مزاج یا همان خالی کردن محتویات راست روده است که گاهی مدفوع به شکل سخت و یا حتی نرم خارج می‌گردد؛ پس می توان گفت دفع سخت می تواند با یبوست و یا بدون یبوست رخ دهد.
درحالی که در یبوست، بیمار در طی 1 و یا حداکثر 3 روز به علت سفتی مدفوع، توانایی اجابت مزاج را ندارد و یا دفعِ خیلی دشواری دارد. اگر دفع مدفوع با درد و فشار همراه باشد و یا تخلیه کامل صورت نگیرد، می توان گفت که این بیمار دچار یبوست شده است.
در بسیاری از بیماران مشاهده شده است که در هنگام مواجهه با مشکلات دفع مدفوع، شروع به مصرف خودسرانه ی ملین ها می کنند که با این عمل، بیش از پیش به دستگاه گوارش خود آسیب می زنند؛ حتی گاهی مشاهده شده است که بیماران، چه درمورد یبوست و چه سندروم دفع سخت، اقدام به تخلیه راست روده با کمک گرفتن از دست و یا انگشت خود می کنند.
بیماران مبتلا به سندرم دفع سخت از نشستن طولانی در توالت و زور زدن زیاد خودداری کنند.
علائم سندرم دفع سخت چیست
در سندروم دفع سخت مجموعه علائمی بروز پیدا می کند که در مجموع به آنها اختلالات اجابت مزاج نیز می گویند و تنیسموس یا زورپیچی یکی از شایع ترین آنها می باشد. زورپیچ حالتی است که پس از اجابت مزاج احساس می کنید که دفع مدفوع کامل صورت نگرفته است و حتی با وجود تلاش برای دفع نیز اتفاقی رخ نمی دهد.
گاهی متخصصین، دفع دشوار را برابر با اختلال آنیسموس می‌دانند. اختلال آنیسموس، اختلالیست که در آن شل شدن عضلات لگن در هنگام دفع رخ می دهد و عضلات اطراف راست روده نمی توانند به هنگام دفع مدفوع شل شوند تا مدفوع بتواند به سادگی خارج گردد. اما باید توجه داشت که آنیسموس با سندروم دفع سخت متفاوت است.
درمان سندرم دفع سخت
توجه داشته باشید که یکی از اساسی ترین نکاتی که می تواند به درمان سندروم دفع سخت کمک کند ورزش و رژیم غذایی می باشد. سعی کنید در طول روز در ساعات مشخصی به دستشویی بروید، در هنگام دفع از زور زدن اجتناب کنید زیرا که دفع مدفوع عملی روده ای است و تنها با ریلکس کردن و زمان دادن به روده می توانید دفع راحت و بدون مشکلی داشته باشید، به اندازه‌ی کافی فیبر مصرف کنید که به این منظور می توانید از سبزیجات و صیفی جات حاوی فیبر زیاد استفاده کنید، به اندازه کافی آب بنوشید و در نهایت نیز ورزش را فراموش نکنید زیرا که کم تحرکی خود سبب بروز یبوست می شود. انجام تمرینات ورزشی مثل یوگا نیز بسیار کمک کننده است.
حل مشکل دفع مدفوع ملزم به مراجعه به یک متخصص است. ابتدا دهانه مقعد توسط متخصص بررسی می شود و اگر مشکلی در این ناحیه وجود نداشته باشد برای شما کولونوسکپی برای بررسی تمام طول روده تجویز می شود. اگر می خواهید دفع راحتی داشته باشید قبل و بعد از دفع مدفوع 10 دقیقه در لگن آب گرم بنشینید. از زور زدن و کمک گرفتن از دست برای دفع مدفوع جدا خودداری کنید.
سوالات رایج سندرم دفع سخت
1-آیا یبوست سندرم دفع سخت است؟
در 90% مواقع در افرادی که دچار مشکل یبوست هستند، مشکل آنها علت خطرناکی ندارد و تنها در 10% موارد است که یبوست به علت عواملی همچون سندرم دفع سخت، انسداد یا پیچ خوردگی روده، وجود ضایعه داخل شکم و غیره رخ میدهد.
2-دلایل بروز سندروم دفع سخت چیست؟
عواملی همچون بارداری و زایمان، اختلال در مسیر پیام رسانی عصبی-مغزی-روده‌ای، مشکلات عملکردی عضلات کف لگن، آنیسموس، بیماری رکتوسل، افتادگی راست روده، تنگی دریچه مقعد، سرطان راست روده و یا مقعد، سندروم افتادگی پرینوم، کم تحرکی و غیره سبب بروز این بیماری می شود.
3-آیا درمان اختصاصی برای سندروم دفع سخت وجود دارد؟
بسته به علت پیدایش این سندروم، پزشک می تواند از درمان مناسبی بهره جوید. به عنوان مثال، در افتادگی راست روده یا رکتوسل، نیاز به عمل جراحی می باشد؛ درآنیسموس یا مشکلات کف لگن، تمرینات بیوفیدبک یا فیزیوتراپی کف لگن توصیه می شود.
4-درمان سنتی سندرم دفع سخت چیست؟
یک قاشق چای خوری رازیانه را در یک لیوان آب گرم ریخته و میل نمایید. تعدادی انجیر را به همراه 1 قاشق غذاخوری گلاب در مقداری آب از شب بخیسانید و قبل از هر وعدهی غذایی 2 عدد را میل نمایید. 2 عدد خرما و 3 سرشاخه کوچک نعناع را در میانه هر وعده غذایی میل نمایید.
5-آیا استفاده از دست برای کمک به عمل دفع در سندرم دفع سخت مجاز است؟
یکی از آسیب های جدی که در پی استفاده از دست یا انگشت برای کمک به عمل دفع رخ میدهد این است که می تواند سبب ایجاد زخم شقاق یا همان فیشر، خونریزی مقعد، بی اختیاری مقعد و در موارد شدیدتر سبب آسیب به دستگاه دفع ادرار شود که در طولانی مدت عضلات لگن ضعیف خواهند شد.
6-آیا استفاده از داروی ملین برای دفع سخت کمک کننده است؟
هموروئید (یبوست)، فیستول (انسداد غده های درون مقعد)، شقاق (پارگی در قسمت داخلی راستروده)، خونریزی از مقعد، بی اختیاری در مدفوع و افزایش خطر بدخیمی روده ازجمله آسیب هایی است که ممکن است در پی مصرف خودسرانه برخی داروها و ملین ها گریبان گیر بیمار شود.