تنقیه چیست؟

تنقیه در لغت بعنوان “پاک و پاکیزه نگهداشتن نگه داشتن” معنا می شود، و در علم پزشکی با نام انما شناخته می شود. چه زمانی به تنقیه نیاز داریم؟ و چه کسانی می توانند تنقیه را انجام دهند؟ تنقیه برای افرادی که دچار یبوست های شدید و طولانی مدت هستند، و یا با ولولوس دست و پنجه نرم می کنند، میتواند مشکل گشا و کمک کننده باشد. اما این روش آخرین راه مواجهه با یبوست است. بدون مشورت پزشک نباید این عمل را انجام دهید. با استفاده مکرر از تنقیه دچار عوارض گوناگونی خواهید شد. در مواقعی که بیمار دچار یبوست شدید است و چند روز است که عمل دفع را انجام نداده است توصیه می شود که عمل تنقیه انجام شود. زیرا با عمل دفع خشک و سفت ممکن است دچار پارگی در ناحیه مقعد و بروز بیماری شقاق و هموروئید شوید.

روش انجام تنقیه چگونه است؟

برای انجام تنقیه لازم است تا ابتدا فرد مراجعه کننده برای فرایند تنقیه توجیه شود و توضیحاتی از قبیل الزام انجام تنفس عمیق و از راه دهان حین انجام تنقیه، توسط پرستار و یا بهیار به او داده شود. سپس لوله رکتال توسط پرستار به کن وصل شده و کن از محلول تنقیه که شامل مواد مسهل است، پر می شود.

نکته بهداشتی: قبل از استفاده از تخت حتما از پد های زیرانداز شخصی استفاده شود.

شخص مراجعه کننده قبل از انجام تنقیه باید به پهلوی چپ بخوابد و پرستار (بهیار) به دقت و آرامی لوله ی رکتال را به مقعد او وارد کند پس از اطمینان از وارد شدن رکتال، پرستار مسدود کننده مایع که به لوله ی رکتال متصل است را به آرامی باز کرده و محلول وارد روده بزرگ می شود.

میزان و مقدار محلول باید بر اساس تجویز پزشک و همچنین توانایی تحمل فرد مراجعه کننده در نگهداری محلول تعیین شود. سپس برای جلوگیری از آسیب به اسفنکتر ها به آرامی لوله خارج می شود و بیمار باید این محلول را بین ۵ تا ۱۵دقیقه نگه دارد. همچنین تمامی تجهیزات لازم برای دفع (لگن،توالت) باید در فاصله زمانی بین ۵ تا ۱۵دقیقه بعد از خروج لوله باید در دسترس فرد قرار داشته باشد.

مواد تنقیه انواع مختلف اما با هدف یکسان یعنی تخلیه مدفوع دارد،تنقیه از نظر مواد مورد استفاده در آن دسته بندی می شود که بر اساس تشخیص و تجویز پزشک ممکن است تنقیه با محلول های محتوی آب و نمک، تنقیه با روغن های ملین کننده و یا تنقیه با شیاف باشد.

تنقیه، راهکار موقتی!

بهتر است بدانیم که تنقیه (با هر روشی) راه حل قاطع و دائمی برای رفع یبوست نخواهد بود، چرا که ممکن است در اثر انجام مکرر تنقیه دچار بسیاری از مشکلاتی مانند:

• تنبلی روده و به نوعی عادت به انجام تنقیه
• ایجاد اصطکاک رکتال با روده و در نتیجه سوراخ شدن روده
• اختلال در جذب برخی داروها از طریق روده
• برهم خوردن تعادل آب و مواد معدنی بدن به علت جذب آب از روده و تغییر در فشار اسمزی (فشار ناشی از وجود نمک های معدنی در بدن)
• اتقباضات شکمی شدید و در برخی موارد رفلاکس معده، استفراغ و همچنین از بین رفتن میکرو باکتری های مفید روده  شویم، اما قبل از اینکه کار به حتی یبوست بکشد، براحتی با شیوه ی زندگی سالم می توان از بروز بسیاری از این بیماری ها جلوگیری کرد.

مزایا و معایب تنقیه

در کنار معایبی که گفته شد، نباید فراموش کنیم که با تنقیه، مواد دفعی قدیمی در روده که اغلب در نتیجه یبوست بوجود آمدند، دفع شده و به تمیزی روده کمک می کند و حتی باعث از بین رفتن و تخلیه مواد دفعی باقی مانده در روده بزرگ برای جلوگیری از دفع در هنگام زایمان زنان باردار می شوند، که البته در هر دو مورد (افراد دچار یبوست و یا زنان باردار) بهتر است این فرایند را زیر نظر پزشک متخصص انجام دهند.

خطرات تنقیه!

تنقیه برای افرادی که مبتلا به بیماری های زیر می باشند خطرناک است:

• کرون
• هموروئید
• کولیت
• سرطان روده خط قرمز و خطرناک محسوب می شود و حتما باید تحت نظر پزشک تنقیه تجویز و انجام شود.

در پایان داشتن تغذیه مناسب و همچنین استفاده از فیبر های غذایی(میوه ها، سبزیجات) و مصرف مایعات بویژه آب ضمن تامین املاح بدن می توانند برای جلوگیری از بسیاری از بیماری های گوارشی از جمله یبوست و در نتیجه عدم نیاز به تنقیه موثر واقع شود. برای هماهنگی وقت تنقیه با مطب تماس بگیرید.

پرسش های متداول عمل تنقیه

1-آیا تنقیه دردناک است؟

ممکن است ناراحت کننده باشد، اما قاعدتا دردناک نیست. در صورت وجود درد، کار را متوقف کنید و به دنبال مشاوره پزشکی باشید. بهتر است برای انجام عمل تنقیه از یک پرستار یا بهیار با تجربه در این زمینه کمک بگیرید. برای تنقیه در منزل توسط بهیار باتجربه با مطب تماس بگیرید.

2-آیا بعد از تنقیه می توان فعالیت های عادی را از سر گرفت؟

در بیشتر موارد، بعد از اتمام کار می توان به روال عادی برگشت. ولی از آنجا که گاهی ممکن است تا چند ساعت بعد هم حرکات روده ادامه داشته باشد، بهتر است طوری برنامه ریزی کنید که بعد از انجام عمل، بقیه روز را در خانه بمانید.

3-چه خطراتی در هنگام استفاده از تنقیه وجود دارد؟

اگر تنقیه با فشار انجام شود احتمال ایجاد سوراخ های ناشی از پاره شدن پوشش داخلی روده بزرگ وجود دارد که می تواند باعث نشت محتویات روده بزرگ در بدن شود. استفاده از مایعی که خیلی گرم یا سرد است نیز، می تواند باعث ناراحتی یا درد شود. دمای مایع باید در حد دمای اتاق باشد.

4-موارد منع مصرف تنقیه چیست؟

موارد منع مصرف شامل انسداد رکتوم توسط تومور، پرولاپس رکتال (در مبتلایان به بواسیر)، سندرم حاد عروق کرونر یا هر شرایطی که سیستم ایمنی بدن را به خطر بیندازد (مانند HIV پیشرفته یا شیمی درمانی سرطان) است.

5-عوارض استفاده زیاد از تنقیه برای درمان یبوست چیست؟

تنقیه برای درمان مداوم یبوست در نظر گرفته نشده است. انجام این کار می تواند باکتری های مضر را به روده وارد کند. بعلاوه، اگر مدفوع خیلی سخت باشد، خروج ناگهانی مایعات و مدفوع از روده ها می تواند باعث پارگی روده شود. بهترین راه درمان یبوست استفاده کافی از فیبر غذایی، نوشیدن مایعات، انجام فعالیت های بدنی و در صورت لزوم استفاده از ملین هاست.